Czym jest dieta ketogeniczna?

Dieta ketogeniczna (keto) to sposób żywienia oparty na bardzo niskiej podaży węglowodanów, zwiększonej ilości tłuszczów oraz umiarkowanej ilości białka. Typowe proporcje to: 70–80% kalorii z tłuszczów, 10–20% z białka i 5–10% z węglowodanów.

Taki układ makroskładników wprowadza organizm w ketozę – stan, w którym głównym paliwem stają się ciała ketonowe produkowane z tłuszczu.

Mimo że dieta keto stała się modna, jest jedną z najlepiej przebadanych diet, szczególnie w kontekście określonych schorzeń.

Dla kogo dieta keto jest wskazana?

1. Padaczka lekooporna

To najstarsze i najdokładniej przebadane zastosowanie keto. Badania wykazują, że dieta ketogeniczna zmniejsza liczbę napadów u 50–60% pacjentów i prowadzi do pełnej kontroli napadów u 20–30%. Stosowana jest głównie u dzieci, ale działa również u dorosłych.

2. Insulinooporność i wczesna cukrzyca typu 2

Keto znacząco obniża poziom glukozy i insuliny, poprawia wrażliwość insulinową, zmniejsza HbA1c oraz może prowadzić do remisji cukrzycy typu 2.

3. Nadwaga i otyłość

Dieta ketogeniczna jest bardzo skuteczna w redukcji masy ciała. Ketony zmniejszają apetyt, stabilizują poziom glukozy i wspierają spalanie tłuszczu. W pierwszych 6 miesiącach keto zwykle daje szybsze efekty niż diety niskokaloryczne.

4. PCOS

U kobiet z zespołem policystycznych jajników keto obniża poziom insuliny, stabilizuje hormony i może przywracać regularne cykle miesiączkowe.

5. Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD)

Ograniczenie węglowodanów prowadzi do zmniejszenia ilości tłuszczu w wątrobie oraz poprawy markerów zapalnych i lipidogramu.

6. Poprawa pracy mózgu

Ketony są stabilnym paliwem dla mózgu. Badania wskazują na poprawę koncentracji, pamięci i energii, szczególnie u osób starszych.

Dla kogo dieta keto nie jest wskazana?

Keto nie powinny stosować osoby:

  • w ciąży (bez kontroli lekarza),
  • z zaburzeniami odżywiania,
  • po operacjach bariatrycznych,
  • z chorobami nerek,
  • z zaburzeniami utleniania kwasów tłuszczowych.

W czym dieta ketogeniczna pomaga? – Co mówią badania

1. Redukcja masy ciała

Keto często wypada lepiej niż diety niskotłuszczowe. Prowadzi do redukcji tkanki tłuszczowej, zmniejszenia obwodu talii i poprawy lipidogramu (choć LDL może wzrosnąć).

2. Stabilizacja cukru i insuliny

Keto obniża glukozę, insulinę, HOMA-IR oraz wspiera poprawę lipidogramu. To jeden z najlepiej potwierdzonych efektów.

3. Zwiększenie sytości

Ketony naturalnie zmniejszają apetyt, co ułatwia utrzymanie deficytu kalorycznego.

4. Zmniejszenie stanów zapalnych

Ciała ketonowe mają właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i neuroprotekcyjne.

5. Poprawa funkcji mózgu

Badania pokazują poprawę pamięci, koncentracji i zdolności przetwarzania informacji, zwłaszcza u osób starszych.

Jak długo stosować dietę ketogeniczną?

1. Redukcja masy ciała

Najczęściej 2–6 miesięcy. Po redukcji warto przejść na mniej restrykcyjny model, np. low-carb lub śródziemnomorski. Keto można stosować cyklicznie.

2. Insulinooporność i cukrzyca typu 2

Zazwyczaj 3–12 miesięcy. Część pacjentów osiąga remisję i może przejść na dietę o umiarkowanej zawartości węglowodanów.

3. Padaczka lekooporna

Zalecenia mówią o minimum 3 miesiącach próby. Jeśli dieta działa – stosuje się ją nawet przez kilka lat.

4. Poprawa zdrowia metabolicznego i energii

Można stosować długoterminowo, o ile wyniki badań (lipidogram, elektrolity, funkcje nerek i wątroby) pozostają prawidłowe.

Czy dietę keto trzeba stosować całe życie?

W większości przypadków nie. Keto to narzędzie, a nie styl życia dla każdego. Wiele osób stosuje ją cyklicznie lub przechodzi potem na dietę niskowęglowodanową (50–150 g węgli dziennie).

Regularna kontrola powinna obejmować:

  • lipidogram (LDL, HDL, TG),
  • glukozę i insulinę,
  • elektrolity,
  • funkcje nerek i wątroby.

Podsumowanie

Dieta ketogeniczna to jedno z najlepiej przebadanych narzędzi dietetycznych, szczególnie w kontekście redukcji masy ciała, poprawy pracy mózgu, kontroli cukrzycy typu 2, leczenia padaczki lekoopornej oraz poprawy wrażliwości insulinowej.

Nie jest jednak dla każdego, a czas jej stosowania zależy od celu. Najlepsze efekty osiąga się wtedy, gdy keto jest częścią szeroko rozumianej dbałości o zdrowie: aktywność fizyczna, sen, nawodnienie i redukcja stresu.